XOÁN MARTÍNEZ TAMUXE Historiador, escritor e investigador

O pasado domingo 5 de agosto, a parroquia de San Andrés de Uma (Huma) celebrou solemnes festas relixiosas en loubanza do Santo Cristo da Saúde. Así mesmo, festas profanas por todo o alto.

Esta parroquia, a máis pequena e alonxada da súa capitalidade, Salvaterra de Miño, aparece xa citada na Historia no século XIII.

Huma foi filial da monacal parroquia de Nosa Señora da Fonte (ou da Franqueira). E aínda, no século XVIII, atende dos cultos Fr. Xerome do Castillo, pai provisor e predicador do Mosteiro do Císter, da Franqueira.

Tivo tamén especial relación tanto co Mosteiro de Melón, como cos Condes de Salvaterra.

En canto á devoción ao Santo Cristo da Saúde, que é avogado de doenzas de cabeza, atopamos xa referencias a esta artística imaxe en 1756 no libro da Confraría de Ánimas. De entre outras cousas fálase do carpinteiro que compuxo o altar e retablo, así como de pintar este (o altar) e máis “pintar (policromar) el Santo Cristo” que custou, naquel entón, 395 reais de vellón.

Os actos litúrxicos desta celebración, seguindo a tradición, son-foron- dobres. O domingo, na honra do Santo Cristo, e no luns, na da Virxe Nosa Señora do Carme.

En ambas celebracións oficiou a Eucaristía o párroco Rvdo. D. José Carlos Pérez Montes e foi cantada pola Coral “Ars Cantorum” de Guillade. O luns cocelebrou co oficiante, o Rvdo. D. Javier Alonso Docampo, párroco da Franqueira e a misa solemne foi cantada polo “Coro Sentimento”, de Paraños (Covelo).

As procesións dos dous días, coas dúas imaxes, fixeron o itinerario de costume, isto é, ata o cruceiro do antigo torreiro de festas de Santrandrel. Artístico cruceiro, que data de 1877 e foi levantado polo párroco Rvdo. D. Rafael Durán y Mera.

Deixo con esta pequena crónica cumprida a promesa e palabra dada a un amigo de Uma. Que o noso Patrón e Apóstolo San Andrés nos bendiga.

Ler máis

Coñecín a Palmira (Cris) fai un mes, aproximadamente, cando contactou comigo para falar sobre os petróglifos do Rosal, especialmente dos que se coñecían en Eiras e Tabagón.

Contoume que xa tiña pistas da existencia de varias estacións de gravados. Convidounos a coñecer a zona de montes de Eiras, próximos e xa límite cos de Tabagón, zona da Portela. Non puidemos compracela, xa que nos atopamos ultimando un novo tomo do libro Cruceiros, cruces e almiñas do Baixo Miño, II Concello de Oia.

Sabemos que o mércores 15 de agosto, despois dun grande traballo de limpeza, confirmaba a localización deste interesante xacemento arqueolóxico, conxunto inédito de gravados rupestres, que en breve imos comentar. Este mesmo día Cris “colgou” emocionada tal novidade no seu perfil persoal da rede social Facebook, así como no público da web cultural Noticias O Rosal.

Fai pouco, convidados pola concelleira de Cultura do Rosal, Charo Tabales Perozo e pola propia Cris Vaquero, visitamos o conxunto rupestre en Eiras, na compaña tamén do admirador desta cultura prehistórica, Carlos Martínez Arzúa.

Trátase dunha afloración de pedra, sendo unha singularidade no noso concello do Rosal, que o soporte dos gravados non é o granito, senón xisto, xa que estes montes son prolongación do Monte Lousado.

Dito soporte xistoso, de forma un tanto alongada e non totalmente descuberto, mide sobre 7 m x 5 m e o alto máximo, sobre 1 m. A súa pequena inclinación oriéntase ao Norte. Entre outros motivos observamos cantidade de figuras de círculos concéntricos, algúns con coviña central e aínda conectados con sucos que entran ou saen; cuadrangulares inscritos, algúns con puntos, así como ovalados. Coviñas de tamaños diferentes, sucos longos con coviña na punta e no medio; claros serpentiformes a partir dunha coviña (cabeza).

Óllanse algunhas figuras circulares, que poderían ser espirais, pero necesítase unha observación e estudo máis detido. Aparecen neste interesante conxunto outras figuras curiosas, non frecuentes nos petróglifos do Baixo Miño, merecentes de estudo. A pedra mostra sinais de que os canteiros teñen arrincado lousas.

Este novo conxunto arqueolóxico, ademais da singularidade anotada, ten outra, que é o único destas características -con esa variedade de motivos simbólicos- que se atopa nas parroquias da Ribeira (Eiras, Tabagón e San Miguel).

Sobra dicir que se trata dunha manifestación rupestre de época prehistórica, cando menos da Idade do Bronce Final (1200-1100 a 700-600 antes de Cristo).