O falso petróglifo dos Muíños do Folón (O Rosal)
06:16
Xoán Martínez Tamuxe
Por fin a nosa hipótese, suposición e dúbidas en col do “curioso gravado” do que tratamos na nosa última entrada, quedaron despexadas.
Xa sabemos por un amigo, que tales gravados, realizados con mestría, lembrando á arte rupestre, aos populares petróglifos, non son antigos, menos de época prehistórica, senón que son de onte, isto é, obra de fai poucos anos.
Non se nos quixo dicir o nome do “artista” émulo da Idade do Bronce. Tamén así evitamos a visita ao hipotético e falso conxunto repestre dos nosos amigos arqueólogos, que tiñamos convidados a admirar ese “curioso gravado”.
O noso amigo informador, soubo antes que nós, que os mentados gravados son falsos e recentes, porque llo dixo o propio “artista”.
Descoñecemos onde e como se realizou o encontro clave –aclaratorio- que nos resolveu a nosa dúbida, por falla de evidencia.
Por todo o que antecede, temos agora certeza (sempre que o “dito” sexa veraz):
1º.- Que o repetido gravado en cuestión non é prehistórico.
2º.- Que o autor do gravado é todo un formidable debuxante.
3º.- Que se trata dun “artista” para realizar réplicas ou reproducións, claro está, impresionantes, pero falsas… que poden conducir a erro…
4º.- Que certas réplicas, para evidenciar que son iso, “réplicas”, copias e non orixinais, aínda que se atopen insculturadas nunha laxe, no monte, e ao aire libre, deben acompañarse de algunha data, inicial, marca, etc.
5º.- Non dubidamos que o autor das aludidas insculturas do Folón conta con certos coñecementos da arte rupestre. Coñecemento que por iso non xustifica, senón todo o contrario.
6º E que, certamente, non se trata, por suposto, de ningún arqueólogo. Tal brinquedo, equivale a “xogar coa pólvora”… e iso é perigoso.
Segundo as circunstancias, posiblemente, volvamos a facilitar novas aclaracións.
Achádego dun novo gravado nos Muíños do Folón
14:24
Xoán Martínez Tamuxe
Recentemente temos atopado un curioso debuxo nunha pedra (1 m x 80 cm x 35 cm) que forma parte dunha parede, no camiño de subida aos Muíños do Folón (O Rosal), lugar das Penas, en fronte mesmo do muíño nº 5, coñecido polo “Muíño do Galego”.
Trátase dun curioso gravado tipo petróglifo. Incriblemente, mil veces que pasamos por ese lugar e xamais nos apercibimos das figuras alí insculturadas, ata hai poucos días.
Como se pode observar nas fotos que presentamos, diferéncianse ata tres clases de motivos: coviñas, 20 en total e ben aliñadas; dous pequenos círculos con coviña no centro, o máis pequeño (11 cm) aislado; e o outro círculo (13 cm) áchase unido (terceiro elemento) por un suco un tanto ondulante que marcha pola pedra-soporte abaixo.
Nun principio pensamos se podía tratar dun gravado ocasional e recente. Incluso que podía ser obra dos propietarios de calquera dos muíños; e aínda contemporáneo ao dos cruciformes (históricos) alí próximos (s. XVII-XVIII) gravados nun penedo á beira do mesmo camiño e tamén enfronte do muíño nº 3.
Logo que limpamos un pouco a pedra-soporte das figuras (un tanto abombada), comezamos a valorar aqueles singulares motivos propios da arte rupestre, a delicadeza, finura e simetría do pequeno conxunto, así como o pulido daquel suco e círculos.
Máis tarde, facendo uso de hipóteses, lembramos que a zona se denomina “As Penas”, topónimo que alude a unha notable abundancia de rochas graníticas.
Apreciamos tamén a posibilidade de que esa pedra, e pola súa forma, puidera tratarse dun anaco desprendido, arrincado dalgunha laxe con gravados, situada nas proximidades.
Damos palabra de convidar a algún dos nosos amigos arqueólogos, a fin de que nos axuden a despexar as nosas dúbidas. E de ser parte dun grupo de gravados prehistóricos da Idade de Bronce (coñecemos repetidos casos), quizais soporte maior, xa desaparecido (1800 A.C.) salvemos este prezado documento, depositándoo no Museo Municipal-Centro Etnográfico da Vila.
NOTA: Xa sabemos por un amigo, que tales gravados, realizados con mestría, lembrando á arte rupestre, aos populares petróglifos, non son antigos, menos de época prehistórica, senón que son de onte, isto é, obra de fai poucos anos.
NOTA: Xa sabemos por un amigo, que tales gravados, realizados con mestría, lembrando á arte rupestre, aos populares petróglifos, non son antigos, menos de época prehistórica, senón que son de onte, isto é, obra de fai poucos anos.
O Cruceiro de Hío. Viaxe pola costa ata Fisterra (I)
07:05
Xoán Martínez Tamuxe
Hai poucos días e por acordo familiar (de Salvaterra e O Rosal), fixemos esta formidable e fermosa viaxe, todo pola costa (Pontevedra-A Coruña), nesta ocasión, con final de etapa en Fisterra.
Que dicir sobra as impresionantes paisaxes e puntos turísticos polos que foi obrigado parar: Vilaboa, Domaio, Moaña...
Deixamos, pois, a autovía en Arcade, onde comprobamos que a ampliación da ponte está moi avanzada. Entón collemos o ramal cara a Cangas, primeira parada.
Xa aquí, visitamos a parroquia de San Andrés de Hío, onde admiramos o seu coñecidísimo e artístico Cruceiro de Hío. Sen dúbida, este é monumento único neste tipo, tanto en Galicia, como na Bretaña e coido que en todo o mundo.
Atópase no adro da igrexa parroquial, que aínda mostra restos románicos e, así mesmo, preto da casa reitoral, tipo pazo galego.
O cruceiro é como un libro aberto, onde se pode ler e lembrar todo o misterio e mensaxe bíblica dende Adán i Eva no Paraíso, ata a crucifixión e desencravo de Xesucristo, noso redentor.
Ata fai pouco se creía obra do mestre canteiro José Cerviño García, cando menos, dende 1950, en que aparece mencionado na “obra magna” do gran Castelao: As cruces de pedra na Galiza.
Pero, dende hai poucos anos e por activa investigación de Eugenio Eiroa Hermo, natural de Cangas, onde finou no 2009 á idade de 90 anos, probou que o verdadeiro autor do “Cruceiro de Hío” é Ignacio Cerviño Quinteiro.
Eiroa Hermo, prestixioso “investigador porfiado” como o define noso amigo Estanislao Fernández de la Cigoña, foi funcionario do concello de Cangas, “membro colaborador” do Museo de Pontevedra, Cronista Oficial da súa vila, etc.
Froito do seu longo estudo e investigación, probou –reiterámolo- que o celebrado “Cruceiro de Hío” é da autoría en 1872, do escultor Ignacio Cerviño Quinteiro. Este artista era natural de Aguasantas (Cotobade) e veciño de Cangas.
Foi, si, coetáneo e conveciño do citado mestre canteiro, José Cerviño García, pero non o verdadeiro autor do singular e artístico “Cruceiro de Hío”.
Seguen e dan crédito aos resultados da investigación do Sr. Eiroa Hermo, entre outros, o tamén investigador, arqueólogo, historiador, ex-capelán castrense e párroco de San Andrés de Hío, Emilio Alfonso Fernández Sotelo, noso antigo compañeiro de estudos en Tui.
Así mesmo, é fiel seguidor da teoría do Sr. Eiroa Hermo, Estanislao F. de la Cigoña, mestre especialista na actualidade nesta clase de monumentos.
E con el tamén estamos nós en crer que esa colosal obra é do taller de Ignacio Cerviño Quinteiro.
E antes de proseguir a nosa ruta pola Costa camiño de Fisterra, aproveitamos para posar como lembranza desta visita (para nós xa segunda) ao tan simbólico monumento relixioso de Hío.
BIBLIOGRAFÍA: “Recordando a Eugenio Eiroa Hermo”. Actas do I Congreso Galego sobre “Cruceiros e cruces de pedra”, páxs. 245-51. Editor: Estanislao F. De la Cigoña, 2009”.